مقررات جدید برای ساخت وساز در تهران این بار با «لباس زلزله» اعمال می شود طوری که لیونل مسی در مناطقی از پایتخت که مطالعات تازه منتشر شده، آنجا را جزو «محدوده خطر» محسوب کرده، فعالیت های ساختمانی مشمول یکسری محدودیت ها خواهد شد. بازبینی نقشه های قدیمی گسل های تهران با هدف دقیق سازی مسیرهای اصلی و شاخه های فرعی گسل های موجود، منجر به تهیه نقشه جدیدی از پایتخت شده که براساس آن، 4 پهنه گسلی به جای خطوط قبلی، برای این کلانشهر در نظر گرفته شده است که خطرناک ترین آن، «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» و مابقی به لحاظ رتبه خطر به ترتیب پهنه گسلی اصلی، پهنه متوسط و پهنه فرعی هستند. در پرخطرترین پهنه گسلی تهران به دلیل اینکه پیش بینی شده در صورت زلزله، زمین یک تا دو متر به صورت افقی یا عمودی جابه جا شود، هر نوع ساخت وساز ممنوع اعلام شده و تنها کاربری زمین در محله هایی که این پهنه را شامل می شوند، احداث فضای سبز است. همچنین برای سه پهنه دیگر، ساخت وساز حداکثر تا 5 طبقه مجاز اعلام شده و باید حداقل فاصله یک متری بین ساختمان های مجاور حفظ شود و بعد ساختمان ها از 40 متر تجاوز نکند. سازمان مدیریت بحران شهر تهران نقشه تدقیق شده گسل های پایتخت که از این به بعد ملاک تیم فوتبال بارسلونا عمل شهرداری قرار می گیرد را در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار داده است. در این نقشه، خطرناک ترین پهنه گسلی که «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» نام دارد 85 پلاک معادل 01/0 درصد از کل شهر تهران را در برمی گیرد و سه پهنه دیگر نیز 30 هزار پلاک را شامل می شود که در مجموع 3/3 درصد از کل شهر تهران را در بر گرفته است.
آن طور که در نقشه مشاهده می شود عمده پهنه های گسلی در نیمه شمالی پایتخت –بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی ترین محله ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه های گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
گفت وگو با عبدا... مظفری، معاون پیشگیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران درباره جزئیات مقررات جدید ساخت وساز را در زیر بخوانید:
در نقشه جدید، تعداد گسل ها یا موقعیت قرارگیری آنها تغییر کرده است؟
شهر تهران از نظر زمین ساختی در بخش جنوبی کمربند لرزه خیز البرز مرکزی قرار دارد و دارای سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه های ویرانگر در محدوده شهر باستانی ری و شمال تهران است. با توجه به وجود گسل های لرزه زا و بزرگی همچون مشا، پارچین، سرخه حصار، قصر فیروزه، تلو و کهریزک در اطراف و گسل های مهمی مانند شمال تهران، نیاوران، لویزان، شمال و جنوب ری در شهر تهران، همواره خطر زمین لرزه ای ویرانگر برای شهر تهران وجود دارد. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در کنار سایر اقدامات لازم در خصوص پیشگیری و مقابله با خطر زمین لرزه، از سال 1384 تدقیق و شناسایی گسل ها و تهیه پهنه های گسلی شهر تهران را آغاز کرد و در پایان سال 1388 با انجام بررسی های گسترده میدانی و دفتری و برگزاری جلسات کمیته فنی اولین ویرایش نقشه تدقیق شده گسل ها و نقشه پهنه های گسلی شهر تهران را به منظور استفاده در طرح های جامع و ناتو تفصیلی تولید کرد و همچنین بدنبال آن ضوابط احداث ساختمان در پهنه های گسلی را تهیه کرد.
با توجه به حساسیت موجود برای ساخت وساز روی گسل های شهر تهران ضوابط خاصی برای ساختمان سازی روی گسل وجود دارد؟
با توجه به اینکه حجم ساخت وساز در شهر تهران نسبت به کل کشور زیاد است، در جهت تکمیل و تعمیق استاندارد 2800 ایران معروف به آئین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، ضوابط ساخت ساختمان در پهنه های گسلی شهر تهران با توجه به مساله گسلش سطحی مطرح شده است که بعد از حدود دو سال بررسی های مختلف فنی، این ضابطه در طرح تفصیلی تهران قرار گرفت و در شورای شهر به عنوان یک ضابطه مستمر مطرح شد.
در ضوابط جدید به چه مواردی دقت شده است؟
مسلما شرایط ساخت ساختمان در مکان هایی که روی پهنه های گسلی قرار دارند با شرایط ساخت ساختمان در مکان های خارج از این پهنه ها متفاوت است. به عنوان مثال فرض کنید فردی مالک زمینی است که این زمین بر اساس نقشه طرح تفصیلی روی گسل قرار گرفته است. در ضوابط جدید در صورتی که شما مالک چنین زمینی باشید، ما دو دسته توصیه داریم. یک دسته توصیه های کلی که بر مبنای آن ما به شما که مالک آن زمین هستید می کنیم اجتناب از ساخت ساختمان روی پهنه است، پس اصل بر عدم ساخت ساختمان روی پهنه گسلی است و توصیه کلی ما برای این پهنه ها تغییر کاربری آنها از مسکونی و تجاری به فضای سبز است.
البته بر حسب اتفاق مشکل دارترین زمین ها دقیقا در نقاطی با قیمت بالا قرار دارد. در حال حاضر بسیاری از نقاط پرخطر بر نقطه گران شهر انطباق پیدا کرده اند.
چرا از واژه پهنه استفاده می کنید؟ مگر گسل ها در یک امتداد نیستند؟
پهنه می گوییم چون گسل ها همواره در امتداد یک خط نیستند و تا به سطح زمین برسند به چند شاخه تقسیم می شوند. به همین دلیل به آن پهنه گفته می شود.
ضوابط جدید ساخت ساختمان چگونه خواهد بود؟ آیا محدودیت ساخت در تمامی پهنه ها وجود دارد؟
طبق نقشه پهنه های گسلی شهر تهران، پهنه های گسلی را به سه دسته تقسیم کرده ایم. پهنه گسلی اصلی، متوسط و فرعی. در پهنه گسل های رامین مهمانپرست اصلی گاه برای یک پهنه «جابه جایی عمده» تعریف شده است که در آن پهنه جابه جایی زمین به صورت عمده و متمرکز مثلا حدود یک تا دو متر به صورت عمودی یا افقی قابل انتظار است که به هر شکل به سازه صدمه بسیار جدی وارد می شود. ما در پهنه های با جابه جایی عمده فرض را بر این گذاشته ایم که تا حد ممکن ساخت ساختمان صورت نگیرد. این پهنه ها با توجه به مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته است بیشتر در محدوده های شمالی شهر قرار دارد. بخش عمده پهنه گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 است. همچنین براساس اطلاعات جدید ما، مناطق مرکزی و جنوبی از مخاطره کمتری برخوردار هستند.
ضوابط جدید ساخت ساختمان در سازمان مدیریت بحران تا چه مرحله ای پیش رفته است؟
اینکه مردم بدانند کجا زندگی می کنند جزو حقوق مردم است. ما آرام آرام باید به سمتی برویم که مردم بدانند خانه هایشان را کجا بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف گذاری ما تا مرحله آدرس به آدرس خانه ها پیش رفته است به گونه ای که بتوانیم با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص دهیم یا اینکه مشخص کنیم که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه هایی که در پهنه های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
ساخت وساز روی پهنه های گسلی مشمول چه ضوابطی شده است؟
کار ما در دو جهت آماده ارائه است. اول اینکه ما محل های پرخطر را شناسایی کرده ایم. تمهیدات ویژه ای هم برای ساخت ساختمان روی این پهنه ها آماده کرده ایم. در وال استریت دومین مرحله پس از شناسایی پلاک های قرار گرفته در این پهنه ها، باید ببینیم چطور ساخته شود. این دو کنار همدیگر مجموعه را کامل می کند و پازل ما در مجموعه خطر پذیری شهر تهران کامل می شود. با توجه به مطالعات انجام شده تا کنون، پهنه «جابه جایی عمده» روی 85 پلاک یعنی یک صدم درصد از مجموع مساحت شهر تهران مشخص شده است. در سایر بخش های پهنه اصلی 17 هزار و 800 پلاک وجود دارند. ما باید این پلاک ها را به صورت ویژه ببینیم. در پهنه های متوسط هم حدود 10 هزار پلاک و در پهنه های فرعی حدود دو هزار پلاک قرار دارند. در مجموع حدود 30 هزار پلاک روی پهنه گسل قرار دارند که در مجموع 35/3 درصد از شهر تهران را در بر می گیرند.
در این پهنه ها ساخت ساختمان تابعی از ضوابط شهرسازی خواهد بود. در پهنه های اصلی با «جابه جایی عمده» اصل بر عدم ساخت ساختمان گذاشته شده است، اما در سایر بخش های پهنه اصلی که تقریبا 18 هزار پلاک را در بر می گیرد اجازه ساخت از نظر ضوابط گسلش سطحی 5 طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین داده شده که در مجموع مجاز به ساخت 6 طبقه هستند که البته ممکن است سایر ضوابط شهرسازی آن را محدود تر کند و به این صورت نیست که هر تعداد طبقه به هر شکلی که بخواهند ساخته شود. علاوه بر این یکی از ضوابط اصلی این است که هر ساختمان باید با ساختمان کناری خود 25/0 تا 1 متر (متناسب با پهنه گسلی مربوطه) فاصله داشته باشد که اگر در اثر زلزله ساختمان چرخش یا ریزش پیدا کرد به ساختمان کناری خود صدمه وارد نکند. ضابطه اصلی دیگر این است که حداکثر بعد ساختمان 40 متر در نظر گرفته شود و پی ساختمان به صورت یکپارچه (پی گسترده) و در یک تراز ساخته شود.
بنا بود سازمان مدیریت بحران نقشه ترافیکی خیابان های تهران را هم تهیه بکند. این نقشه آماده شده است؟
برای ساماندهی ترافیک در شرایط وقوع بحران، اقداماتی انجام شده که به همراه یک تیم ژاپنی که به تهران آمده اند ادامه خواهد یافت. این تیم ژاپنی در حدود 2 سال و نیم ذوب آهن اصفهان برای تکمیل چهار پروژه مهم شهرداری میهمان ما خواهند بود که یکی از این چهار پروژه «حمل ونقل در شرایط اضطراری» خواهد بود.
نقشه جدید از گسل های تهرانمقررات جدید برای ساخت وساز در تهران این بار با «لباس زلزله» اعمال می شود طوری که در مناطقی از پایتخت که مطالعات تازه منتشر شده، آنجا را جزو «محدوده خطر» محسوب کرده، فعالیت های ساختمانی مشمول یکسری محدودیت ها خواهد شد. بازبینی نقشه های قدیمی گسل های تهران با هدف دقیق سازی مسیرهای اصلی و شاخه های فرعی گسل های موجود، منجر به تهیه نقشه جدیدی از پایتخت شده که براساس آن، 4 پهنه گسلی به جای خطوط قبلی، برای این کلانشهر در نظر گرفته شده است که خطرناک ترین آن، «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» و مابقی به لحاظ رتبه خطر به ترتیب پهنه گسلی اصلی، پهنه متوسط و پهنه فرعی هستند. در پرخطرترین پهنه گسلی تهران به دلیل اینکه پیش بینی شده در صورت زلزله، زمین یک تا دو متر به صورت افقی یا عمودی جابه جا شود، هر نوع ساخت وساز ممنوع اعلام شده و تنها کاربری زمین در محله هایی که این پهنه را شامل می شوند، احداث فضای سبز است. همچنین برای سه پهنه دیگر، ساخت وساز حداکثر تا 5 طبقه مجاز اعلام شده و باید حداقل فاصله یک متری بین ساختمان های مجاور حفظ شود و بعد ساختمان ها از 40 متر بلیط ارزان آنکارا تجاوز نکند. سازمان مدیریت بحران شهر تهران نقشه تدقیق شده گسل های پایتخت که از این به بعد ملاک عمل شهرداری قرار می گیرد را در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار داده است. در این نقشه، خطرناک ترین پهنه گسلی که «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» نام دارد 85 پلاک معادل 01/0 درصد از کل شهر تهران را در برمی گیرد و سه پهنه دیگر نیز 30 هزار پلاک را شامل می شود که در مجموع 3/3 درصد از کل شهر تهران را در بر گرفته است.
آن طور که در نقشه مشاهده می شود عمده پهنه های گسلی در نیمه شمالی پایتخت –بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی ترین محله ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه های گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
گفت وگو با عبدا... مظفری، معاون پیشگیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران درباره جزئیات مقررات جدید ساخت وساز را در زیر بخوانید:
در نقشه جدید، تعداد گسل ها یا موقعیت قرارگیری آنها تغییر کرده است؟
شهر تهران از نظر زمین ساختی در بخش جنوبی کمربند لرزه خیز البرز مرکزی قرار دارد و دارای سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه های ویرانگر در محدوده شهر باستانی ری و شمال تهران است. با توجه به وجود گسل های لرزه زا و بزرگی همچون مشا، پارچین، سرخه حصار، قصر فیروزه، تلو و کهریزک در اطراف و گسل های مهمی مانند شمال تهران، نیاوران، لویزان، شمال و جنوب ری در شهر تهران، همواره خطر زمین لرزه ای ویرانگر برای شهر تهران وجود دارد. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در کنار سایر اقدامات لازم در خصوص پیشگیری و مقابله با خطر زمین لرزه، از سال 1384 تدقیق و شناسایی گسل ها و تهیه پهنه های گسلی شهر تهران را آغاز کرد و تور استانبول در پایان سال 1388 با انجام بررسی های گسترده میدانی و دفتری و برگزاری جلسات کمیته فنی اولین ویرایش نقشه تدقیق شده گسل ها و نقشه پهنه های گسلی شهر تهران را به منظور استفاده در طرح های جامع و تفصیلی تولید کرد و همچنین بدنبال آن ضوابط احداث ساختمان در پهنه های گسلی را تهیه کرد.
با توجه به حساسیت موجود برای ساخت وساز روی گسل های شهر تهران ضوابط خاصی برای ساختمان سازی روی گسل وجود دارد؟
با توجه به اینکه حجم ساخت وساز در شهر تهران نسبت به کل کشور زیاد است، در جهت تکمیل و تعمیق استاندارد 2800 ایران معروف به آئین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، ضوابط ساخت ساختمان در پهنه های گسلی شهر تهران با توجه به مساله گسلش سطحی مطرح شده است که بعد از حدود دو سال بررسی های مختلف فنی، این ضابطه در طرح تفصیلی تهران قرار گرفت و در شورای شهر به عنوان یک ضابطه مستمر مطرح شد.
در ضوابط جدید به چه مواردی دقت شده است؟
مسلما شرایط ساخت ساختمان در مکان هایی که روی پهنه های گسلی بلیط ارزان آنتالیا قرار دارند با شرایط ساخت ساختمان در مکان های خارج از این پهنه ها متفاوت است. به عنوان مثال فرض کنید فردی مالک زمینی است که این زمین بر اساس نقشه طرح تفصیلی روی گسل قرار گرفته است. در ضوابط جدید در صورتی که شما مالک چنین زمینی باشید، ما دو دسته توصیه داریم. یک دسته توصیه های کلی که بر مبنای آن ما به شما که مالک آن زمین هستید می کنیم اجتناب از ساخت ساختمان روی پهنه است، پس اصل بر عدم ساخت ساختمان روی پهنه گسلی است و توصیه کلی ما برای این پهنه ها تغییر کاربری آنها از مسکونی و تجاری به فضای سبز است.
البته بر حسب اتفاق مشکل دارترین زمین ها دقیقا در نقاطی با قیمت بالا قرار دارد. در حال حاضر بسیاری از نقاط پرخطر بر نقطه گران شهر انطباق پیدا کرده اند.
چرا از واژه پهنه استفاده می کنید؟ مگر گسل ها در یک امتداد نیستند؟
پهنه می گوییم چون گسل ها همواره در امتداد یک خط نیستند و تا به سطح زمین برسند به چند شاخه تقسیم می شوند. به همین دلیل به آن پهنه گفته می شود.
ضوابط جدید ساخت ساختمان چگونه خواهد بود؟ آیا محدودیت ساخت در تمامی پهنه ها وجود دارد؟
طبق نقشه پهنه های گسلی شهر تهران، پهنه های گسلی را به سه دسته تقسیم کرده ایم. پهنه گسلی اصلی، متوسط و فرعی. در پهنه گسل های اصلی گاه برای یک پهنه «جابه جایی عمده» تعریف شده است که در آن پهنه جابه جایی زمین به صورت عمده و متمرکز مثلا حدود یک تا دو متر به صورت عمودی یا افقی قابل انتظار است که به هر شکل به سازه صدمه بسیار جدی وارد می شود. ما در پهنه های با جابه جایی عمده فرض را بر این گذاشته ایم که تا حد ممکن ساخت ساختمان صورت نگیرد. این پهنه ها با توجه به مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته است بیشتر در محدوده های شمالی شهر قرار دارد. بخش عمده پهنه گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 است. همچنین بلیط ارزان مالزی سنگاپور براساس اطلاعات جدید ما، مناطق مرکزی و جنوبی از مخاطره کمتری برخوردار هستند.
ضوابط جدید ساخت ساختمان در سازمان مدیریت بحران تا چه مرحله ای پیش رفته است؟
اینکه مردم بدانند کجا زندگی می کنند جزو حقوق مردم است. ما آرام آرام باید به سمتی برویم که مردم بدانند خانه هایشان را کجا بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف گذاری ما تا مرحله آدرس به آدرس خانه ها پیش رفته است به گونه ای که بتوانیم با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص دهیم یا اینکه مشخص کنیم که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه هایی که در پهنه های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
ساخت وساز روی پهنه های گسلی مشمول چه ضوابطی شده است؟
کار ما در دو جهت آماده ارائه است. اول اینکه ما محل های پرخطر را شناسایی کرده ایم. تمهیدات تور تایلند ویژه ای هم برای ساخت ساختمان روی این پهنه ها آماده کرده ایم. در دومین مرحله پس از شناسایی پلاک های قرار گرفته در این پهنه ها، باید ببینیم چطور ساخته شود. این دو کنار همدیگر مجموعه را کامل می کند و پازل ما در مجموعه خطر پذیری شهر تهران کامل می شود. با توجه به مطالعات انجام شده تا کنون، پهنه «جابه جایی عمده» روی 85 پلاک یعنی یک صدم درصد از مجموع مساحت شهر تهران مشخص شده است. در سایر بخش های پهنه اصلی 17 هزار و 800 پلاک وجود دارند. ما باید این پلاک ها را به صورت ویژه ببینیم. در پهنه های متوسط هم حدود 10 هزار پلاک و در پهنه های فرعی حدود دو هزار پلاک قرار دارند. در مجموع حدود 30 هزار پلاک روی پهنه گسل قرار دارند که در مجموع 35/3 درصد از شهر تهران را در بر می گیرند.
در این پهنه ها ساخت ساختمان تابعی از ضوابط شهرسازی خواهد بود. در پهنه های اصلی با «جابه جایی عمده» اصل بر عدم ساخت ساختمان گذاشته شده است، اما در سایر بخش های پهنه اصلی که تقریبا 18 هزار پلاک را در بر می گیرد اجازه ساخت از نظر ضوابط گسلش سطحی 5 طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین داده شده که در مجموع مجاز به ساخت 6 طبقه هستند که البته ممکن است سایر ضوابط شهرسازی آن را محدود تر کند و به این صورت نیست که هر تعداد طبقه به هر شکلی که بخواهند ساخته شود. علاوه بر این یکی از ضوابط اصلی این است که هر ساختمان باید با ساختمان کناری خود 25/0 تا 1 متر (متناسب با پهنه گسلی مربوطه) فاصله داشته باشد که اگر در تور دوبی اثر زلزله ساختمان چرخش یا ریزش پیدا کرد به ساختمان کناری خود صدمه وارد نکند. ضابطه اصلی دیگر این است که حداکثر بعد ساختمان 40 متر در نظر گرفته شود و پی ساختمان به صورت یکپارچه (پی گسترده) و در یک تراز ساخته شود.
بنا بود سازمان مدیریت بحران نقشه ترافیکی خیابان های تهران را هم تهیه بکند. این نقشه آماده شده است؟
برای ساماندهی ترافیک در شرایط وقوع بحران، اقداماتی انجام شده که به همراه یک تیم بلیط ارزان هامبورگ ژاپنی که به تهران آمده اند ادامه خواهد یافت. این تیم ژاپنی در حدود 2 سال و نیم برای تکمیل چهار پروژه مهم شهرداری میهمان ما خواهند بود که یکی از این چهار پروژه «حمل ونقل در شرایط اضطراری» خواهد بود.
نقشه جدید از گسل های تهران
آن طور که در نقشه مشاهده می شود عمده پهنه های گسلی در نیمه شمالی پایتخت –بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی ترین محله ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه های گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
گفت وگو با عبدا... مظفری، معاون پیشگیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران درباره جزئیات مقررات جدید ساخت وساز را در زیر بخوانید:
در نقشه جدید، تعداد گسل ها یا موقعیت قرارگیری آنها تغییر کرده است؟
شهر تهران از نظر زمین ساختی در بخش جنوبی کمربند لرزه خیز البرز مرکزی قرار دارد و دارای سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه های ویرانگر در محدوده شهر باستانی ری و شمال تهران است. با توجه به وجود گسل های لرزه زا و بزرگی همچون مشا، پارچین، سرخه حصار، قصر فیروزه، تلو و کهریزک در اطراف و گسل های مهمی مانند شمال تهران، نیاوران، لویزان، شمال و جنوب ری در شهر تهران، همواره خطر زمین لرزه ای ویرانگر برای شهر تهران وجود دارد. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در کنار سایر اقدامات لازم در خصوص پیشگیری و مقابله با خطر زمین لرزه، از سال 1384 تدقیق و شناسایی گسل ها و تهیه پهنه های گسلی شهر تهران را آغاز کرد و در پایان سال 1388 با انجام بررسی های گسترده میدانی و دفتری و برگزاری جلسات کمیته فنی اولین ویرایش نقشه تدقیق شده گسل ها و نقشه پهنه های گسلی شهر تهران را به منظور استفاده در طرح های جامع و ناتو تفصیلی تولید کرد و همچنین بدنبال آن ضوابط احداث ساختمان در پهنه های گسلی را تهیه کرد.
با توجه به حساسیت موجود برای ساخت وساز روی گسل های شهر تهران ضوابط خاصی برای ساختمان سازی روی گسل وجود دارد؟
با توجه به اینکه حجم ساخت وساز در شهر تهران نسبت به کل کشور زیاد است، در جهت تکمیل و تعمیق استاندارد 2800 ایران معروف به آئین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، ضوابط ساخت ساختمان در پهنه های گسلی شهر تهران با توجه به مساله گسلش سطحی مطرح شده است که بعد از حدود دو سال بررسی های مختلف فنی، این ضابطه در طرح تفصیلی تهران قرار گرفت و در شورای شهر به عنوان یک ضابطه مستمر مطرح شد.
در ضوابط جدید به چه مواردی دقت شده است؟
مسلما شرایط ساخت ساختمان در مکان هایی که روی پهنه های گسلی قرار دارند با شرایط ساخت ساختمان در مکان های خارج از این پهنه ها متفاوت است. به عنوان مثال فرض کنید فردی مالک زمینی است که این زمین بر اساس نقشه طرح تفصیلی روی گسل قرار گرفته است. در ضوابط جدید در صورتی که شما مالک چنین زمینی باشید، ما دو دسته توصیه داریم. یک دسته توصیه های کلی که بر مبنای آن ما به شما که مالک آن زمین هستید می کنیم اجتناب از ساخت ساختمان روی پهنه است، پس اصل بر عدم ساخت ساختمان روی پهنه گسلی است و توصیه کلی ما برای این پهنه ها تغییر کاربری آنها از مسکونی و تجاری به فضای سبز است.
البته بر حسب اتفاق مشکل دارترین زمین ها دقیقا در نقاطی با قیمت بالا قرار دارد. در حال حاضر بسیاری از نقاط پرخطر بر نقطه گران شهر انطباق پیدا کرده اند.
چرا از واژه پهنه استفاده می کنید؟ مگر گسل ها در یک امتداد نیستند؟
پهنه می گوییم چون گسل ها همواره در امتداد یک خط نیستند و تا به سطح زمین برسند به چند شاخه تقسیم می شوند. به همین دلیل به آن پهنه گفته می شود.
ضوابط جدید ساخت ساختمان چگونه خواهد بود؟ آیا محدودیت ساخت در تمامی پهنه ها وجود دارد؟
طبق نقشه پهنه های گسلی شهر تهران، پهنه های گسلی را به سه دسته تقسیم کرده ایم. پهنه گسلی اصلی، متوسط و فرعی. در پهنه گسل های رامین مهمانپرست اصلی گاه برای یک پهنه «جابه جایی عمده» تعریف شده است که در آن پهنه جابه جایی زمین به صورت عمده و متمرکز مثلا حدود یک تا دو متر به صورت عمودی یا افقی قابل انتظار است که به هر شکل به سازه صدمه بسیار جدی وارد می شود. ما در پهنه های با جابه جایی عمده فرض را بر این گذاشته ایم که تا حد ممکن ساخت ساختمان صورت نگیرد. این پهنه ها با توجه به مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته است بیشتر در محدوده های شمالی شهر قرار دارد. بخش عمده پهنه گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 است. همچنین براساس اطلاعات جدید ما، مناطق مرکزی و جنوبی از مخاطره کمتری برخوردار هستند.
ضوابط جدید ساخت ساختمان در سازمان مدیریت بحران تا چه مرحله ای پیش رفته است؟
اینکه مردم بدانند کجا زندگی می کنند جزو حقوق مردم است. ما آرام آرام باید به سمتی برویم که مردم بدانند خانه هایشان را کجا بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف گذاری ما تا مرحله آدرس به آدرس خانه ها پیش رفته است به گونه ای که بتوانیم با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص دهیم یا اینکه مشخص کنیم که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه هایی که در پهنه های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
ساخت وساز روی پهنه های گسلی مشمول چه ضوابطی شده است؟
کار ما در دو جهت آماده ارائه است. اول اینکه ما محل های پرخطر را شناسایی کرده ایم. تمهیدات ویژه ای هم برای ساخت ساختمان روی این پهنه ها آماده کرده ایم. در وال استریت دومین مرحله پس از شناسایی پلاک های قرار گرفته در این پهنه ها، باید ببینیم چطور ساخته شود. این دو کنار همدیگر مجموعه را کامل می کند و پازل ما در مجموعه خطر پذیری شهر تهران کامل می شود. با توجه به مطالعات انجام شده تا کنون، پهنه «جابه جایی عمده» روی 85 پلاک یعنی یک صدم درصد از مجموع مساحت شهر تهران مشخص شده است. در سایر بخش های پهنه اصلی 17 هزار و 800 پلاک وجود دارند. ما باید این پلاک ها را به صورت ویژه ببینیم. در پهنه های متوسط هم حدود 10 هزار پلاک و در پهنه های فرعی حدود دو هزار پلاک قرار دارند. در مجموع حدود 30 هزار پلاک روی پهنه گسل قرار دارند که در مجموع 35/3 درصد از شهر تهران را در بر می گیرند.
در این پهنه ها ساخت ساختمان تابعی از ضوابط شهرسازی خواهد بود. در پهنه های اصلی با «جابه جایی عمده» اصل بر عدم ساخت ساختمان گذاشته شده است، اما در سایر بخش های پهنه اصلی که تقریبا 18 هزار پلاک را در بر می گیرد اجازه ساخت از نظر ضوابط گسلش سطحی 5 طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین داده شده که در مجموع مجاز به ساخت 6 طبقه هستند که البته ممکن است سایر ضوابط شهرسازی آن را محدود تر کند و به این صورت نیست که هر تعداد طبقه به هر شکلی که بخواهند ساخته شود. علاوه بر این یکی از ضوابط اصلی این است که هر ساختمان باید با ساختمان کناری خود 25/0 تا 1 متر (متناسب با پهنه گسلی مربوطه) فاصله داشته باشد که اگر در اثر زلزله ساختمان چرخش یا ریزش پیدا کرد به ساختمان کناری خود صدمه وارد نکند. ضابطه اصلی دیگر این است که حداکثر بعد ساختمان 40 متر در نظر گرفته شود و پی ساختمان به صورت یکپارچه (پی گسترده) و در یک تراز ساخته شود.
بنا بود سازمان مدیریت بحران نقشه ترافیکی خیابان های تهران را هم تهیه بکند. این نقشه آماده شده است؟
برای ساماندهی ترافیک در شرایط وقوع بحران، اقداماتی انجام شده که به همراه یک تیم ژاپنی که به تهران آمده اند ادامه خواهد یافت. این تیم ژاپنی در حدود 2 سال و نیم ذوب آهن اصفهان برای تکمیل چهار پروژه مهم شهرداری میهمان ما خواهند بود که یکی از این چهار پروژه «حمل ونقل در شرایط اضطراری» خواهد بود.
نقشه جدید از گسل های تهرانمقررات جدید برای ساخت وساز در تهران این بار با «لباس زلزله» اعمال می شود طوری که در مناطقی از پایتخت که مطالعات تازه منتشر شده، آنجا را جزو «محدوده خطر» محسوب کرده، فعالیت های ساختمانی مشمول یکسری محدودیت ها خواهد شد. بازبینی نقشه های قدیمی گسل های تهران با هدف دقیق سازی مسیرهای اصلی و شاخه های فرعی گسل های موجود، منجر به تهیه نقشه جدیدی از پایتخت شده که براساس آن، 4 پهنه گسلی به جای خطوط قبلی، برای این کلانشهر در نظر گرفته شده است که خطرناک ترین آن، «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» و مابقی به لحاظ رتبه خطر به ترتیب پهنه گسلی اصلی، پهنه متوسط و پهنه فرعی هستند. در پرخطرترین پهنه گسلی تهران به دلیل اینکه پیش بینی شده در صورت زلزله، زمین یک تا دو متر به صورت افقی یا عمودی جابه جا شود، هر نوع ساخت وساز ممنوع اعلام شده و تنها کاربری زمین در محله هایی که این پهنه را شامل می شوند، احداث فضای سبز است. همچنین برای سه پهنه دیگر، ساخت وساز حداکثر تا 5 طبقه مجاز اعلام شده و باید حداقل فاصله یک متری بین ساختمان های مجاور حفظ شود و بعد ساختمان ها از 40 متر بلیط ارزان آنکارا تجاوز نکند. سازمان مدیریت بحران شهر تهران نقشه تدقیق شده گسل های پایتخت که از این به بعد ملاک عمل شهرداری قرار می گیرد را در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار داده است. در این نقشه، خطرناک ترین پهنه گسلی که «پهنه اصلی با جابه جایی عمده» نام دارد 85 پلاک معادل 01/0 درصد از کل شهر تهران را در برمی گیرد و سه پهنه دیگر نیز 30 هزار پلاک را شامل می شود که در مجموع 3/3 درصد از کل شهر تهران را در بر گرفته است.
آن طور که در نقشه مشاهده می شود عمده پهنه های گسلی در نیمه شمالی پایتخت –بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی ترین محله ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه های گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
گفت وگو با عبدا... مظفری، معاون پیشگیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران درباره جزئیات مقررات جدید ساخت وساز را در زیر بخوانید:
در نقشه جدید، تعداد گسل ها یا موقعیت قرارگیری آنها تغییر کرده است؟
شهر تهران از نظر زمین ساختی در بخش جنوبی کمربند لرزه خیز البرز مرکزی قرار دارد و دارای سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه های ویرانگر در محدوده شهر باستانی ری و شمال تهران است. با توجه به وجود گسل های لرزه زا و بزرگی همچون مشا، پارچین، سرخه حصار، قصر فیروزه، تلو و کهریزک در اطراف و گسل های مهمی مانند شمال تهران، نیاوران، لویزان، شمال و جنوب ری در شهر تهران، همواره خطر زمین لرزه ای ویرانگر برای شهر تهران وجود دارد. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در کنار سایر اقدامات لازم در خصوص پیشگیری و مقابله با خطر زمین لرزه، از سال 1384 تدقیق و شناسایی گسل ها و تهیه پهنه های گسلی شهر تهران را آغاز کرد و تور استانبول در پایان سال 1388 با انجام بررسی های گسترده میدانی و دفتری و برگزاری جلسات کمیته فنی اولین ویرایش نقشه تدقیق شده گسل ها و نقشه پهنه های گسلی شهر تهران را به منظور استفاده در طرح های جامع و تفصیلی تولید کرد و همچنین بدنبال آن ضوابط احداث ساختمان در پهنه های گسلی را تهیه کرد.
با توجه به حساسیت موجود برای ساخت وساز روی گسل های شهر تهران ضوابط خاصی برای ساختمان سازی روی گسل وجود دارد؟
با توجه به اینکه حجم ساخت وساز در شهر تهران نسبت به کل کشور زیاد است، در جهت تکمیل و تعمیق استاندارد 2800 ایران معروف به آئین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، ضوابط ساخت ساختمان در پهنه های گسلی شهر تهران با توجه به مساله گسلش سطحی مطرح شده است که بعد از حدود دو سال بررسی های مختلف فنی، این ضابطه در طرح تفصیلی تهران قرار گرفت و در شورای شهر به عنوان یک ضابطه مستمر مطرح شد.
در ضوابط جدید به چه مواردی دقت شده است؟
مسلما شرایط ساخت ساختمان در مکان هایی که روی پهنه های گسلی بلیط ارزان آنتالیا قرار دارند با شرایط ساخت ساختمان در مکان های خارج از این پهنه ها متفاوت است. به عنوان مثال فرض کنید فردی مالک زمینی است که این زمین بر اساس نقشه طرح تفصیلی روی گسل قرار گرفته است. در ضوابط جدید در صورتی که شما مالک چنین زمینی باشید، ما دو دسته توصیه داریم. یک دسته توصیه های کلی که بر مبنای آن ما به شما که مالک آن زمین هستید می کنیم اجتناب از ساخت ساختمان روی پهنه است، پس اصل بر عدم ساخت ساختمان روی پهنه گسلی است و توصیه کلی ما برای این پهنه ها تغییر کاربری آنها از مسکونی و تجاری به فضای سبز است.
البته بر حسب اتفاق مشکل دارترین زمین ها دقیقا در نقاطی با قیمت بالا قرار دارد. در حال حاضر بسیاری از نقاط پرخطر بر نقطه گران شهر انطباق پیدا کرده اند.
چرا از واژه پهنه استفاده می کنید؟ مگر گسل ها در یک امتداد نیستند؟
پهنه می گوییم چون گسل ها همواره در امتداد یک خط نیستند و تا به سطح زمین برسند به چند شاخه تقسیم می شوند. به همین دلیل به آن پهنه گفته می شود.
ضوابط جدید ساخت ساختمان چگونه خواهد بود؟ آیا محدودیت ساخت در تمامی پهنه ها وجود دارد؟
طبق نقشه پهنه های گسلی شهر تهران، پهنه های گسلی را به سه دسته تقسیم کرده ایم. پهنه گسلی اصلی، متوسط و فرعی. در پهنه گسل های اصلی گاه برای یک پهنه «جابه جایی عمده» تعریف شده است که در آن پهنه جابه جایی زمین به صورت عمده و متمرکز مثلا حدود یک تا دو متر به صورت عمودی یا افقی قابل انتظار است که به هر شکل به سازه صدمه بسیار جدی وارد می شود. ما در پهنه های با جابه جایی عمده فرض را بر این گذاشته ایم که تا حد ممکن ساخت ساختمان صورت نگیرد. این پهنه ها با توجه به مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته است بیشتر در محدوده های شمالی شهر قرار دارد. بخش عمده پهنه گسل های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 است. همچنین بلیط ارزان مالزی سنگاپور براساس اطلاعات جدید ما، مناطق مرکزی و جنوبی از مخاطره کمتری برخوردار هستند.
ضوابط جدید ساخت ساختمان در سازمان مدیریت بحران تا چه مرحله ای پیش رفته است؟
اینکه مردم بدانند کجا زندگی می کنند جزو حقوق مردم است. ما آرام آرام باید به سمتی برویم که مردم بدانند خانه هایشان را کجا بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف گذاری ما تا مرحله آدرس به آدرس خانه ها پیش رفته است به گونه ای که بتوانیم با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص دهیم یا اینکه مشخص کنیم که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه هایی که در پهنه های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
ساخت وساز روی پهنه های گسلی مشمول چه ضوابطی شده است؟
کار ما در دو جهت آماده ارائه است. اول اینکه ما محل های پرخطر را شناسایی کرده ایم. تمهیدات تور تایلند ویژه ای هم برای ساخت ساختمان روی این پهنه ها آماده کرده ایم. در دومین مرحله پس از شناسایی پلاک های قرار گرفته در این پهنه ها، باید ببینیم چطور ساخته شود. این دو کنار همدیگر مجموعه را کامل می کند و پازل ما در مجموعه خطر پذیری شهر تهران کامل می شود. با توجه به مطالعات انجام شده تا کنون، پهنه «جابه جایی عمده» روی 85 پلاک یعنی یک صدم درصد از مجموع مساحت شهر تهران مشخص شده است. در سایر بخش های پهنه اصلی 17 هزار و 800 پلاک وجود دارند. ما باید این پلاک ها را به صورت ویژه ببینیم. در پهنه های متوسط هم حدود 10 هزار پلاک و در پهنه های فرعی حدود دو هزار پلاک قرار دارند. در مجموع حدود 30 هزار پلاک روی پهنه گسل قرار دارند که در مجموع 35/3 درصد از شهر تهران را در بر می گیرند.
در این پهنه ها ساخت ساختمان تابعی از ضوابط شهرسازی خواهد بود. در پهنه های اصلی با «جابه جایی عمده» اصل بر عدم ساخت ساختمان گذاشته شده است، اما در سایر بخش های پهنه اصلی که تقریبا 18 هزار پلاک را در بر می گیرد اجازه ساخت از نظر ضوابط گسلش سطحی 5 طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین داده شده که در مجموع مجاز به ساخت 6 طبقه هستند که البته ممکن است سایر ضوابط شهرسازی آن را محدود تر کند و به این صورت نیست که هر تعداد طبقه به هر شکلی که بخواهند ساخته شود. علاوه بر این یکی از ضوابط اصلی این است که هر ساختمان باید با ساختمان کناری خود 25/0 تا 1 متر (متناسب با پهنه گسلی مربوطه) فاصله داشته باشد که اگر در تور دوبی اثر زلزله ساختمان چرخش یا ریزش پیدا کرد به ساختمان کناری خود صدمه وارد نکند. ضابطه اصلی دیگر این است که حداکثر بعد ساختمان 40 متر در نظر گرفته شود و پی ساختمان به صورت یکپارچه (پی گسترده) و در یک تراز ساخته شود.
بنا بود سازمان مدیریت بحران نقشه ترافیکی خیابان های تهران را هم تهیه بکند. این نقشه آماده شده است؟
برای ساماندهی ترافیک در شرایط وقوع بحران، اقداماتی انجام شده که به همراه یک تیم بلیط ارزان هامبورگ ژاپنی که به تهران آمده اند ادامه خواهد یافت. این تیم ژاپنی در حدود 2 سال و نیم برای تکمیل چهار پروژه مهم شهرداری میهمان ما خواهند بود که یکی از این چهار پروژه «حمل ونقل در شرایط اضطراری» خواهد بود.
نقشه جدید از گسل های تهران